Individuele situatie in overweging genomen
EU-landen mogen flexibeler optreden als het om schulden gaat
Er zijn duidelijke richtlijnen voor de schuldquote van de EU-landen. Landen breken deze echter regelmatig af. Bovendien hebben de crises van de afgelopen jaren voor aanzienlijke problemen gezorgd. Daarom worden de wetten nu iets versoepeld. Er bestaat echter nog steeds de vrees dat overheidsinvesteringen zullen mislukken.
In de Europese Unie gaat in de toekomst nieuwe regelgeving gelden voor de staatsschulden en begrotingstekorten van de lidstaten. In Luxemburg heeft de Raad van Ministers eindelijk de hervormingsplannen voor het zogenaamde Stabiliteits- en Groeipact goedgekeurd, zoals EU-diplomaten bevestigden.
De bevestiging door de Raad van de Europese Unie was de laatste noodzakelijke stap voor de lang geplande hervorming van de regelgeving. Het legt onder meer schuldenplafonds op aan staten. Dienovereenkomstig moeten er in de toekomst duidelijke minimumvereisten komen voor de manier waarop landen met een hoge schuldenlast hun schuldratio kunnen terugdringen. Tegelijkertijd moeten de EU-doelstellingen meer rekening houden met de individuele situatie van landen.
Vorige week het Europees Parlement in Straatsburg. Na bevestiging door de EU-landen moeten de nieuwe regels nu in het Publicatieblad van de EU worden gepubliceerd, zodat ze in werking kunnen treden. De verwachting is dat dit begin mei zal gebeuren.
Wat is het stabiliteits- en groeipact?
Het geheel van regels is bedoeld om de begrotingsdiscipline in de staten te waarborgen en zo gezonde overheidsfinanciën te garanderen. Deze worden beschouwd als een belangrijke voorwaarde voor stabiliteit in de EU en de eurozone. Bij overschrijding van de bovengrenzen kan een schuldstrafprocedure, de zogenoemde tekortprocedure, worden gestart. Een land moet dan tegenmaatregelen nemen om de schulden en tekorten terug te dringen.
De vorige regels uit de jaren negentig werden door critici lange tijd als te ingewikkeld en te streng beschouwd. Recentelijk werd de strafzaak volledig opgeschort vanwege de Coronacrisis en de gevolgen van de Russische aanval op Oekraïne. Vooral in 2020 lagen de tekorten in vrijwel alle EU-landen ruim boven de drie procent.
Wat zou in de toekomst moeten gelden
Volgens de nieuwe regelgeving in de EU mag het schuldniveau van een lidstaat in principe niet hoger zijn dan 60 procent van de economische productie. Bovendien moet het financieringstekort van de overheid – d.w.z. de kloof tussen inkomsten en uitgaven in de overheidsbegroting, die voornamelijk wordt gedekt door leningen – onder de drie procent van het bruto binnenlands product (bbp) worden gehouden.
In de toekomst zal er volgens de plannen onder meer meer rekening worden gehouden met de individuele situatie van landen. De Europese Commissie, die verantwoordelijk is voor het toezicht, zou tijdens een overgangsperiode rekening moeten kunnen houden met de stijging van de rentebetalingen bij het berekenen van de aanpassingsinspanningen. Als de lidstaten geloofwaardige hervormings- en investeringsplannen indienen die de veerkracht en het groeipotentieel verbeteren, moet de periode voor schuldreductie ook worden verlengd.
Er zijn ook beschermende maatregelen gepland: landen met een hoge schuldenlast met een schuldniveau van meer dan 90 procent zouden hun schuldquote jaarlijks met één procentpunt moeten verminderen, en landen met een schuldniveau tussen 60 en 90 procent met 0,5 procentpunt.
Waarom de nieuwe regelgeving controversieel is
Critici benadrukken altijd dat de regels noodzakelijke investeringen afsnijden, bijvoorbeeld in klimaatbescherming of de sociale sector. Een analyse van het Europees Vakbondsverbond (EVV) en de New Economics Foundation (NEF) kwam begin april tot de conclusie dat als de geplande regels zouden worden nageleefd, alleen Denemarken, Zweden en Ierland de noodzakelijke uitgaven zouden kunnen betalen vanaf 2027. Er werd gezegd dat de investeringen ook in Duitsland ernstig zouden worden geremd. Ook de Groenen in het Europees Parlement zijn zeer kritisch over de hervorming. Het voldoet niet aan de behoeften van de tijd, zegt Europarlementariër Henrike Hahn.
Federaal minister van Financiën Christian Lindner is echter tevreden. De centrale zorg van Duitsland – ‘financiële stabiliteit’ – wordt weerspiegeld in de wetsteksten, zei de FDP-politicus onlangs. “We krijgen duidelijke regels voor schuldreductie, die vervolgens vanuit een realistisch perspectief kunnen worden afgedwongen.” Ook de Christen-Democratische EVP-fractie in het Europees Parlement sprak zich uit vóór de hervorming. De nieuwe reeks regels schept meer duidelijkheid en plaatst de economische en monetaire unie op een solide basis, aldus woordvoerder Markus Ferber van het economisch beleid.
Vanaf dit voorjaar…
